การสำรวจหลักฐานผ้าและเครื่องแต่งกายโบราณของชาวอีสานจากฮูปแต้มในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย เพื่อเป็นฐานข้อมูลการวิจัยระดับบัณฑิตศึกษา

โครงการสำรวจหลักฐานผ้าและเครื่องแต่งกายโบราณของชาวอีสานจากฮูปแต้มในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย เพื่อเป็นฐานข้อมูลการวิจัยระดับบัณฑิตศึกษา ได้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อสร้างฐานข้อมูลในการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรมการแต่งกายของอีสานโบราณ 2) รวบรวมหลักฐานลวดลายผ้าซิ่นอีสานที่ปรากฏในฮูปแต้มอีสานเพื่อเก็บหลักฐานข้อมูลทางวัฒนธรรมในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าและการวิจัยของนักศึกษาระดับบัณฑิตศึกษา 3) เพื่อเป็นฐานข้อมูลในการอนุรักษ์ฮูปแต้มอีสานในอนาคต

ในการดำเนินการได้ใช้หลักการวิจัยเชิงประวัติศาสตร์ การศึกษาวิจัยทางศิลปะและหลักการข้อมูลเชิงมานุษยวิทยา โดยสามารถสำรวจรวบรวมข้อมูลฮูปแต้มครบทั้ง 4 วัด คือ 1) สระบัวแก้ว บ้านวังคูณ อำเภอหนองสองห้อง จังหวัดขอนแก่น 2) วัดไชยศรี บ้านสาวะถี ตำบลสาวะถี อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น 3) วัดหน้าพระธาตุ บ้านตะคุ ตำบลตะคุ อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา 4)วัดทุ่งศรีเมือง ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี

องค์ความรู้จากรายงานฯ

ฮูปแต้ม วัดทุ่งศรีเมือง จังหวัดอุบลราชธานี

สีของฮูปแต้ม

สีที่เด่นคือ สีคราม น้ำตาลแดง แดง

สีเขียว เป็นสีที่ใช้เป็นส่วนประกอบสอดแซม การตัดเส้นใช้สีดำ แดง

เทคนิคการเขียนฮูปแต้ม

ภาพเด่นขององค์กระกอบรวมเป็นภาพถวายพระเพลิง ตรงส่วนนี้เองที่ช่างแต้มสร้างองค์ประกอบแบบสมดุล (Symmetry) ภาพประสาทเป็นสีน้ำตาล กำแพงสีขาว ภาพของเหล่าพระสงฆ์มีจีวรสีแดง เบื้องหลังยอดปราสาทประดับด้วยสีเทา ฉากหลังปราสาทเป็นสีคราม สีครามกับสีน้ำตาลแดงเกือบเป็นสีคู่ตรงกันข้าม สีทั้งคู่เป็นสีที่มีพลังและสดใส

การใช้สีที่แสดงความกล้าหาญของช่างแต้มเช่นนี้หลังจากภาพแต้มเสร็จสมบูรณ์ใหม่ ๆ ในช่วงแรก บรรยากาศภายในพระอุโบสถคงจะสว่างสดใส ผู้ใดได้ย่างเท้าก้าวเข้าสู่พระอุโบสถหลังนี้ ดูราวกับว่าได้ก้าวเข้าสู่โลกทิพย์ที่ทรงคุณค่าแห่งความงามที่ปรากฏให้เห็นทางรูปธรรม และสามารถโน้มนำจิตใจให้เกิดคุณธรรมซึ่งเป็นผลทางนามธรรม ภาพด้านขวามือผนังหน้านี้ โดดเด่นในรายละเอียด เป็นภาพที่สะท้อนถึงสภาพชีวิตของผู้คนที่อาศัยในรั้วในวัง ตลอดจนผู้คนที่มีบ้านเรือนอู่ตามริมลำน้ำ ภาพอาคารสถาปัตยกรรมซึ่งได้รับอิทธิพลจากศิลปะจีนในรัชสมัยที่ 3 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

โครงสีของภาพโดยส่วนรวมที่สะท้อนให้เห็นถึงสภาพชีวิตของผู้คนในสังคมชาวบ้านจะใช้สีน้ำตาลเป็นสีหลัก ผสมผสานกับสีคราม แม้ในส่วนที่เป็นใบไม้ก็ยังใช้สีครามตัดเส้นดำ

รายละเอียดเพิ่มเติม : การสำรวจหลักฐานผ้าและเครื่องแต่งกายโบราณของชาวอีสานจากฮูปแต้มในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย รายงานโครงการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ปี 2553

บรรณานุกรม:

สิทธิชัย สมานชาติ, หัวหน้าโครงการ. (2553). รายงานโครงการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี การสำรวจหลักฐานผ้าและเครื่องแต่งกายโบราณของชาวอีสานจากฮูปแต้มในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย. อุบลราชธานี: คณะศิลปประยุกต์และการออกแบบ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.