โครงการนี้มีวัตถุประสงค์ในการดำเนินงานเพื่อศึกษาและรวบรวมศิลปะไม้แกะสลัก ผลิตภัณฑ์ที่เกิดจากงานหัตถกรรมไม้ ในแง่ของวัสดุ กระบวนการผลิต ประโยชน์ใช้สอย ความเชื่อถือจากอดีตสู่ปัจจุบัน และศึกษาเปรียบเทียบลักษณะงานหัตถกรรมจากไม้ในด้านของรูปทรง และลวดลาย จากผลงานช่างฝีมือในเขตพื้นที่แถบลุ่มน้ำโขงของไทย และ สปป. ลาว
องค์ความรู้จากรายงานฯ
กากะเยีย เป็นชั้นวางคัมภีร์ใบลานทำเป็นชั้น ๆ คล้ายบันได ภาคเหนือเรียกว่า ชั้นแก้ว ภาคอีสาน เรียกว่า กากะเยีย/ขากะเยีย หรือขาสะเงีย สำหรับในภาคอีสานอาจมีการเรียกแตกต่างไปบ้างตามภาษาถิ่น ถือเป็นสิ่งของที่พุทธศาสนิกชนสร้างขึ้นเพื่อใช้เป็นชั้นวางสำหรับวางคัมภีร์ใบลานในระหว่างที่มีพิธีแสดงพระธรรมเทศนา ในความเชื่อทางพุทธศาสนาคัมภีร์ถือว่าเป็นของสูง อันหมายถึงคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า
ส่วน ขาเขีย ในบางแห่งเรียกเหมือนกันว่า กากะเยีย ไม่ได้แยกชื่อ ถือเป็นชั้นวางเช่นเดียวกัน เป็นที่ตั้งคัมภีร์ใบลานขณะแสดงธรรมเทศนา ส่วนใหญ่มักเป็นลักษณะไขว้พับเก็บได้ นิยมแกะสลักลายที่ขา และส่วนบน คัมภีร์ใบลานเป็นของที่ทำจากวัสดุธรรมชาติ ชำรุดเสียหายได้ง่าย การใช้ต้องระมัดระวัง ดังนั้น ขาเขียจึงต้องมีการออกแบบที่พอดีกับระดับการนั่งอ่าน การเปิดอ่าน ขนาดความยาวพอดีกับคัมภีร์ ความกว้างต้องพอดีกับการเปิดใช้งาน การออกแบบรูปทรงและการตกแต่งต้องดูแล้วน่าเลื่อมใสศรัทธา ถือเป็นภูมิปัญญาของช่างพื้นบ้าน
รายละเอียดเพิ่มเติม : การศึกษาเปรียบเทียบศิลปะไม้แกะสลักแถบลุ่มน้ำโขงของไทย และสปป.ลาว รายงานโครงการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ปี 2553
บรรณานุกรม:
ประทับใจ สิกขา, หัวหน้าโครงการ. (2553). รายงานโครงการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี การศึกษาเปรียบเทียบศิลปะไม้แกะสลักแถบลุ่มน้ำโขงของไทย และสปป.ลาว. อุบลราชธานี: คณะศิลปประยุกต์และการออกแบบ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.