• การบรรยายพิเศษ “มหาวิทยาลัยในระบบใหม่” โดย ศ.ดร.เกษม สุวรรณกุล นายกสภามหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ในวันเสาร์ที่ 29 กรกฎาคม 2538 ณ ห้องประชุม 404 อาคารบริหาร สำนักงานอธิการบดี

    ท่านกรรมการสภามหาวิทยาลัย อธิการบดี รองอธิการบดี คณบดี อาจารย์ ท่านผู้มีเกียรติที่เคารพ ผมยินดีอย่างมาก ในฐานะนายกสภามหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ที่ได้มาพูดกับท่านอาจารย์เกี่ยวกับ เรื่อง มหาวิทยาลัยในระบบใหม่  ความจริงการพูดเรื่องนี้ของผมถ้าจะคิด  ผมพูดที่มหาวิทยาลัยอุบลฯ  ก็เป็นครั้งที่ 2 เมื่อประมาณปี 2535 ผมเคยพูดหนหนึ่งแล้วที่มหาวิทยาลัยแห่งนี้  สมัยนั้นตึกนี้ยังไม่มี ได้พูดที่ตึกเก่าก็มีคนฟังมาก  สมัยนั้นก็พูดในฐานะรัฐมนตรีว่าการทบวงมหาวิทยาลัย แล้วก็จะเสนอกฎหมายการให้มหาวิทยาลัย ออกนอกระบบราชการก็ได้มาพูดที่นี่ และได้ทำความเข้าใจกับท่านอาจารย์ท่านหลาย วันนี้ผมพูดเรื่องนี้ ก็อย่าเพิ่งเข้าใจว่า มหาวิทยาลัยจะผลีผลามออกนอกระบบราชการทั้ง ๆ ที่จริง ถ้าถามความเห็นของผม ก็เห็นว่าถ้าออกได้ก็ควรออกเสียแต่พรุ่งนี้ แต่ก็มีความต้องการที่จะไปรีบร้อนมากนัก ทั้ง ๆ ที่มหาวิทยาลัยก็ได้ลงมติว่าอยากจะออก แต่ว่ายังมีเงื่อนไข ก็ควรทำความเข้าใจกับท่านอาจารย์ให้ดีที่สุดเท่าที่จะดีได้ อย่างน้อยก็เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาเวลาต้องการออก ก็เสียดายที่มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี  เป็นมหาวิทยาลัยที่เกิดก่อนที่จะมีการอยากจะได้เปลี่ยนแปลงระบบใหม่นี้ไม่นานนัก ถ้าหากเป็นมหาวิทยาลัยใหม่ อย่างมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี  หรือมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ การเปลี่ยนแปลงก็ทำได้ง่าย ความจริงไม่ถือว่านี่เป็นการเปลี่ยนแปลงเพราะยังไม่มีอะไร แต่การที่มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี ซึ่งตั้งอยู่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กับมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ซึ่งตั้งอยู่ภาคใต้  เขาเป็นระบบใหม่  ก็มีส่วนดีทำให้เห็นเป็นตัวอย่างว่าเขาทำกันอย่างไร  ความเจริญก้าวหน้าเขาเป็นอย่างไร ซึ่งผมก็คงจะพูดในส่วนนี้หน่อย  โดยที่ผมเคยเป็นนายกสภามหาวิทยาลัยสุรนารีมาระยะหนึ่ง กับขณะนี้จริง ๆ ผมเป็นผู้เสนอกฎหมายต่อสภาของมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์อยู่ เพราะฉะนั้นก็สามารถเปรียบเทียบอะไรต่ออะไรได้ เมื่อจบคำบรรยายของผมแล้ว ท่านอาจารย์สงสัยในประเด็นใด ก็ถามได้ทุกประเด็น ผมเข้าใจว่าผมคงตอบได้ทั้งในแง่กฎหมาย  แง่ทฤษฎี  และแง่ปฏิบัติ เพราะผมเป็นผู้มีส่วน ในการที่เข้าไปเกี่ยวข้องกับ ทั้ง 2 มหาวิทยาลัยนั้นอยู่ด้วย ผมมีเวลาประมาณชั่วโมงเศษ ๆ หรือ 2 ชั่วโมง ส่วนหนึ่งก็จะต้องให้อาจารย์สำหรับถามอะไร เรื่องที่ผมจะพูดผมก็จะพูดว่ามหาวิทยาลัยของเรา ที่เป็นอยู่ขณะนี้มันเป็นมาอย่างไร ถึงมาเป็นแบบนี้อยู่ และก็แบบนี้มันดี มันไม่ดีอย่างไร เราทำไมถึงควรจะต้องแก้และถ้าหากว่าเราจะเปลี่ยนแปลง เราควรเปลี่ยนแปลงอย่างไร อย่างน้อยระบบที่เขาใช้อยู่เป็นอย่างไร มหาวิทยาลัยเป็นสถาบันทางสังคม เกิดขึ้นมาก็เพื่อสนองความต้องการของสังคม เพราะฉะนั้นความต้องการของสังคมจะเป็นกำหนด หน้าที่บทบาทของมหาวิทยาลัยอย่างมาก มหาวิทยาลัยในประเทศไทยก็ต้องรับว่าใหม่มาก เพราะมหาวิทยาลัยในต่างประเทศ โดยเฉพาะในยุโรป เกิดขึ้นในสมัยกลาง หรือประมาณ 900 ปีเศษมาแล้ว มหาวิทยาลัยที่เก่าแก่ที่สุดคือมหาวิทยาลัย โบโลญย่า ประเทศสเปน ก็คือ 900 ปีเศษ นอกนั้นก็มีมี PARIS OXFORD CAMBRIGE HIDELEBURGH พวกนั้นก็ 700 ปีบ้าง 500 ปี 600…