รายงานนี้ได้นำเสนอเนื้อหาเกี่ยวกับการดำเนินโครงการเครือข่ายฐานข้อมูลยาแผนโบราณ ตำรายาที่ได้รับการคัดเลือกบรรจุในฐานข้อมูลยาแผนโบราณ รายละเอียดสมุนไพรในฐานข้อมูลยาแผนโบราณ
ตัวอย่างพืชสมุนไพร
หญ้าคา
ชื่อทางพฤกษศาสตร์ Imperata cylindrical (L.) Raeuschel.
วงศ์ Poaceae (Gramincae)
ชื่อพ้อง I. Arundinacea Cirillo, Lagyrus cylindricus L.
ชื่ออื่น ๆ เก้อฮี ลาลาง ลาแล Alangalang, Cogon, Cogongrass, Lalang grass
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ไม้ล้มลุกอายุหลายปี สูง 10-120 ซม. มีเหง้าใต้ดิน ลำต้นตั้งตรง ปล้องเรียบ ข้อมีขนยาว 1-9 มม. กาบใบเกลี้ยงหรือมีขน ใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปแถบ กว้าง 2-15 มม. ยาว 6-70 ซม. แผ่นใบแข็ง ขอบคม ลิ้นใบยาว 0.5-2.5 มม. ดอกช่อแยกแขนง รูปทรงกระบอก กว้าง 10-25 มม. ยาว 3-24 ซม. มีขนคล้ายไหมสีขาว ช่อดอกย่อยรูปขอบขนาน แกมรูปใบหอก ยาว 2.6-4.1 มม. ปกคลุมด้วยขนคล้ายไหมสีขาว ยาว 10-15 มม. กาบช่อย่อยคล้ายกัน เป็นเยื่อมีขนคล้ายไหม กลางล่างยาว 1.2-1.8 มม. กาบบนยาว 0.8-1.5 มม. อับเรณูสีเหลือง ยอดเกสรตัวเมียสีม่วง ผลแห้งกว้าง 0.3-0.4 มม. ยาว 0.9-1.0 มม.
สรรพคุณ
ราก: ขับปัสสาวะ แก้ขัดเบา แก้ปัสสาวะพิการ แก้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ บำรุงไต แก้ดีซ่าน แก้นิ่ว แก้ไตพิการ ขับระดูขาว แก้ตับอักเสบ แก้ไข้ แก้ไอ แก้ความดันโลหิตสูง แก้เลือดกำเดาออก แก้อาเจียนเป็นเลือด แก้ปัสสาวะเป็นเลือด แก้หนองใน แก้ประจำเดือนมามากผิดปกติ ห้ามเลือด แก้ร้อนในกระหายน้ำ
เหง้า: ขับปัสสาวะ
รากและเหง้า: ขับปัสสาวะ
ทั้งต้น: แก้ไข้พิษ แก้ไข้กาฬ
ใบ: แก้ลมพิษ ผื่นคัน แก้ปวดเมื่อยหลังคลอด
ช่อดอก: ห้ามเลือดบาดแผลจากของมีคม แก้อาเจียนเป็นเลือด แก้ปวด
ผล: ห้ามเลือด แก้เลือดกำเดาออก แก้ปัสสาวะเป็นเลือด แก้อุจจาระเป็นเลือด แก้แผลบวมอักเสบ และฝีมีหนอง
ไม่ระบุส่วนที่ใช้: ขับปัสสาวะ แก้ขัดเบา แก้ปัสสาสะพิการ แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้ไข้กาฬ แก้ไข้ท้องเดิน แก้พิษไข้เพ้อคลั่ง แก้ร้อนกลุ้มต่าง ๆ แก้พิษโลหิต ดับพิษฝี แก้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ บำรุงไต แก้เบื่ออาหาร แก้ดีซ่าน แก้อ่อนเพลีย
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ต้านเชื้อแบคทีเรีย ต้านเชื้อไวรัส ยับยั้งการวางไข่ของแมลง ฆ่าตัวอ่อนแมลง ต้านพิษงู ยับยั้งการหลั่งฮีสตามีน ลดการอักเสบ รักษาแผลในกระเพาะอาหาร เพิ่มการกักเก็บ 86Rb ของกล้ามเนื้อหัวใจ ลดปริมาณการขับถ่ายปัสสาวะ ลดความดันโลหิต ขยายหลอดเลือด ห้ามเลือด ยับยั้งการเกาะกลุ่มของเกล็ดเลือด ยับยั้งเอนไซม์ 5-lipoxygenase ยับยั้งความเป็นพิษต่อตับ ต้านมะเร็ง เป็นพิษต่อเซลล์ ยับยั้งการเจริญเติบโตของรากพืช ยับยั้งความเป็นพิษต่อตับ ต้านมะเร็ง เป็นพิษต่อเซลล์ ยับยั้งการเจริญเติบโตของรากพืช ยับยั้งการเจริญเติบโตของพืช
การทดสอบความเป็นพิษ พบว่า เมื่อฉีดสารสกัดพืชที่อยู่เหนือดินด้วย 50% เอทานอลเข้าช่องท้องหนูถีบจักร ขนาดที่ทำให้สัตว์ทดลองตายเป็นจำนวนครึ่งหนึ่งเท่ากับ 1 ก/กก.
รายละเอียดเพิ่มเติม : เครือข่ายฐานข้อมูลยาแผนโบราณ รายงานโครงการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ปี 2544
บรรณานุกรม:
สัมมนา มูลสาร, หัวหน้าโครงการ. (2544). รายงานโครงการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี เครือข่ายฐานข้อมูลยาแผนโบราณ. อุบลราชธานี: คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.