ขมิ้น

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Curcuma domestica Valeton

ชื่อวงศ์: ZINGIBERACEAE

ชื่อสามัญ: Turmeric

ชื่อท้องถิ่น: ขมิ้น ขมิ้นชัน เข้ามิ้น ขมิ้นป่า ขมิ้นหัว ขมิ้นหยวก ขมิ้นแกง ตายอ หมิ้น ขี้มิ้น

ลักษณะ: ไม้ล้มลุก มีหัวใต้ดิน หัวหลักรูปไข่แล้วแตกย่อยอีกเป็นจำนวนมาก ผิวด้านนอกสีเหลือง ผิวหัวมีลายเป็นข้อ ๆ ด้านในสีขาวเหลือง เมื่อหัวแก่เปลี่ยนเป็นสีเหลือง มีกลิ่นหอมฉุน คล้ายกับหัวขิง หัวเป็นแง่ง ลำต้นสูง 50-100 ซม. ใบเดี่ยวรูปขอบขนานออกเรียงสลับรอบลำต้น ปลายใบแหลม โคนใบเป็นกาบหุ้มลำต้น เส้นกลางใบเป็นร่องเล็กน้อย สีเลือดหมูเข้มเป็นทางกลางใบ มีกลิ่นหอม ดอกออกเป็นช่อที่ยอดลำต้น ดอกย่อยสีขาว ใบประดับรูปไข่ปลายแหลม ตอนล่างสีขาว ตอนบนสีชมพูอมม่วง คล้ายดอกกระเจียว ออกดอกในช่วงฤดูฝน

ขมิ้น ไม้ย้อมสีธรรมชาติ

ส่วนที่ใช้ : หัว เหง้า

สีที่ได้: สีเหลือง

เทคนิควิธีการย้อมสี: นำเหง้าขมิ้นชันหรือหัวขมิ้นชันมาสับและตำให้ละเอียด แล้วคั้นกรองเอาแต่น้ำสีเหลืองไว้ นำเส้นใยลงย้อม ถ้าจะให้ติดสีแน่นควรใช้น้ำมะนาวผสมลงไปด้วย ขมิ้นใช้ย้อมได้ทั้งเส้นใยฝ้ายและเส้นใยไหม