โสฬสปัญหา ว่าด้วยเรื่องพราหมณ์ 16 ทูลถามปัญหาธรรมพระพุทธเจ้า เมื่อพระพุทธองค์ตรัสตอบแล้ว พราหมณ์ทั้งนั้นเป็นอรหันต์ทันที นรก เปรต สวรรค์ นั้นเป็นฉันใด และปัญหาพระยามิลินท์ เป็นการสนทนาธรรมระหว่างพระเจ้ามิลินท์กับพระอรหันต์นาคเสน

เกร็ดความรู้ต่าง ๆ ทางพุทธศาสนา ซึ่งได้รวบรวมมาโดยย่อจากหนังสือธัมมวิโมกข์ ในคอลัมน์หลวงพ่อตอบปัญหา การที่ได้นำเรื่องนี้มาก็เพราะว่าพระราชพรหมยาน (หลวงพ่อพระมหาวีระถาวโร) ท่านได้สนทนาธรรมกับบรรดาญาติโยมทั้งหลาย ท่านมีความประสงค์ที่จะคุยกันเองกับลูกหลาน ไม่จำเป็นต้อวงมีพิธีรีตองในการขึ้นเทศน์บนธรรมาสน์เสมอไป

เนื้อหาเกี่ยวกับการไตรลักษณ์ พรหมวิหาร 4 ซึ่งประกอบด้วย เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค นิพพานเป็นบรมสุข คือ ความละในตัณหาในทางโลกและทางธรรม ส่งเสริมให้เกิดศรัทธาเลื่อมใสในพุทธศาสนา และยึดถือเป็นแนวทางในการปฏิบัติในการดำเนินชีวิตให้มีความสุขได้ต่อไป

ปัญหาข้อนี้ถือกันว่าทุกคนสนใจและสงสัย แม้กระนั้นก็อาจจะมีบางคนมีเล่ห์เหลี่ยมที่จะเยาะเย้ยว่า ก็พระพุทธศาสนาสอนถึงความไม่มีสัตว์ บุคคล ตัวตน เรา เขา คือไม่มีใครเกิด ดังนี้แล้วเหตุใดจึงมีปัญหาว่าเกิดมาทำไมด้วยเล่า ถ้าผู้ใดถามซักไปในทำนองนั้น เราจะต้องถือว่าเขาอาศัยหลักของพระพุทธศาสนาชั้นสูงสุด คือ ขั้นที่ว่าด้วยความหลุดพ้น มาพูดกับคนธรรมดาสามัญที่ยังไม่มีความหลุดพ้นเป็นเรื่องที่ไม่ถูก ไม่ตรง คือ ไม่ถูกฝาถูกตัว

หลักธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนาให้ประพฤติปฏิบัติตนอยู่ในศีลธรรมเพื่อหลุด พ้นจากทุกข์ การนั่งสมาธิ การแผ่ส่วนกุศล การเดินจงกรม นอกจากนี้ภายในเล่มยังมีบทกลอนเกี่ยวกับธรรมะการปฏิบัติตนให้หลุดพ้นจากความทุกข์

เปตานํ ทุกฺขิณํ ทชฺชา ปุพฺเพกตมนุสฺสรํ แปลความว่า เมื่อมาหวนอนุสรณ์ถึง สัมพันธภาพระหว่างกันและกัน คือ ระหว่างมารดาบิดากับบุตรธิดา ระหว่างพระอุปัชฌาย์จารย์กับศิษยานุศิษย์ ระหว่างญาติกับญาติ มิตรกับมิตร ฝ่ายผู้อยู่ควรบำเพ็ญทักษิณาเพื่อฝ่ายผู้ล่วงลับไปแล้ว

พระพุทธศาสนาแบ่งคนในโลกนี้ออกเป็น 2 ประเภท ประเภทหนึ่งเรียกว่า ฆราวาส คือคนที่มีครอบครัว ยังครองเรือน มีสามี มีภรรยา มีบุตรอยู่ด้วยกัน อีกประเภทหนึ่งเรียกว่า บรรพชิต คือ ผู้ไม่ยินดีในการอยู่ครองเรือนเห็นว่าการมีบุตร มีภรรยา เป็นเรื่องน่าเบื่อหน่าย ระอา เซ็งไปหมด มีแต่ความทุกข์เป็นนิจ จึงออกบวช

คำว่า มโนมยิทธิ แปลว่า มีฤทธิ์ทางใจ มโนมยิทธินี่เป็นการเตรียมอภิญญา จะเรียกวิชชาสามตรงก็เข้มเกินไป จะเรียกอภิญญาก็ยังอ่อนอยู่ เป็นการเตรียมอภิญญา เตรียมเพื่อรับอภิญญาหก วิชชาสาม จริง ๆ ไปไม่ได้แต่เห็นได้ นั่งอยู่ตรงนี้สามารถเห็นเทวดา เห็นพรหม เห็นพระอริยะ สามารถคุยกันได้ นั่งอยู่ตรงนี้ สามารถคุยกับเปรตได้ คุยกับอสูรกายได้ คุยกับพวกสัตว์นรกได้แต่ก็นั่งตรงนี้เอง

กล่าวถึงหลักธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนาในเชิงเปรียบเทียบระหว่างคนไทยกับชาติตะวันตกในการดำเนินชีวิตประจำวันของแต่ละชนชาติ อย่างไรก็ตามพระพุทธเจ้าต้องการให้เราพัฒนาคนให้ไม่ประมาทด้วยสติปัญญา โดยที่มีสติระลึกเท่าทันตื่นตัวต่อเหตุการณ์ อย่างไรก็ตามจริยธรรมของชาวตะวันตกเป็นจริยธรรมแบบจำใจ ฝืนใจ มันก็ไมมั่นคงไม่ปลอดภัย ไม่มีหลักประกันเพราะเมื่อมนุษย์ฝืนใจก็เป็นทุกข์ จึงคอยเลี่ยงจริยธรรมแบบที่ว่าตลอดเวลา