ศาลหลักเมืองอุบลราชธานี ตั้งอยู่ด้านทิศใต้ของทุ่งศรีเมือง ลักษณะเป็นเสาไม้ราชพฤกษ์ยอดดอกบัวตูม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10 เสด็จพระราชดำเนินมาทรงประกอบพิธีเปิดศาลหลักเมืองอุบลราชธานี เมื่อวันที่ 16 มกราคม 2519 และทุกวันขึ้น 1 ค่ำ เดือน 7 ของทุกปี เทศบาลเมืองนครอุบลราชธานีร่วมกับผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่าย จะร่วมกันเซ่นสรวงสักการะหลักเมืองเป็นประเพณีสืบต่อมาจนถึงปัจจุบัน
ประวัติความเป็นมาของการสร้างศาลหลักเมืองอุบลราชธานี
แต่เดิมนับตั้งแต่สร้างเมืองอุบลราชธานีมา ยังไม่มีการตั้งศาลหลักเมือง จนมาถึงสมัยพลตำรวจตรีวิเชียร ศรีมันตร ผู้ว่าราชการจังหวัดอุบลราชธานี ได้มีโอกาสกราบนมัสการเจ้าพระคุณสมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (พิมพ์ ธมฺมธโร) เจ้าอาวาสวัดพระศรีมหาธาตุ บางเขน กรุงเทพมหานคร ในฐานะที่สมเด็จท่านเป็น พระสงฆ์ผู้ใหญ่ชาวอุบลราชธานี ซึ่งเป็นที่เคารพโดยทั่วไป เพื่อปรึกษาหารือว่า “จังหวัดอุบลราชธานี เป็นจังหวัดใหญ่หัวเมืองเอกมาตั้งแต่อดีตกาล มีชื่อ “ราชธานี” เพียงแห่งเดียว มีความเจริญรุ่งเรืองมานาน แต่ยังไม่มีการยกเสาหลักเมืองให้เป็นมิ่งขวัญแก่ประชาราษฎร สำหรับยึดถือเป็นหลักชัยทางจิตใจ ให้มีความมั่นคง จึงเห็นสมควรสร้างศาลหลักเมือง จังหวัดอุบลราชธานี ณ ที่อันเป็นชัยภูมิสำคัญ กลางเมืองอุบลราชธานี”
เจ้าพระคุณสมเด็จพระมหาวีรวงศ์ พิจารณาแล้วก็ไม่ขัดข้อง แต่อยากให้สอบถามชาวอุบลส่วนใหญ่ก่อน เพื่อไม่ให้เกิดความขัดแย้งกันในภายหลัง เมื่อดำเนินการตามขั้นตอนต่าง ๆ พร้อมแล้ว จึงเลือกตำแหน่งที่ตั้งเสาหลักเมือง ให้อยู่ด้านทิศใต้ของทุ่งศรีเมือง และด้านทิศเหนือของศาลากลางจังหวัด (ปัจจุบันเป็นพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ อุบลราชธานี) กำหนดวันวางศิลาฤกษ์ศาลหลักเมือง วันที่ 27 สิงหาคม 2515 โดยเจ้าพระคุณสมเด็จพระมหาวีรวงศ์ เป็นผู้ให้ฤกษ์และเป็นเดินทางมาเป็นประธานในพิธี ส่วนเสาหลักเมืองนั้น กรมศิลปากร ได้ออกแบบเป็นยอดบัวตูม โดยใช้ไม้ราชพฤกษ์ เมื่อการก่อสร้างศาลหลักเมืองอุบลราชธานีเสร็จสมบูรณ์แล์ว นายเดชชาติ วงศ์โกมลเชษฐ์ ผู้ว่าราชการจังหวัดอุบลราชธานี ได้กราบบังคมทูล พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ และสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชสยามมกุฎราชกุมาร เสด็จพระราชดำเนินมาทรงประกอบพิธีเปิดศาลหลักเมืองอุบลราชธานี เมื่อวันที่ 16 มกราคม 2519
ในวันขึ้น 1 ค่ำ เดือน 7 ของทุกปี เทศบาลเมืองนครอุบลราชธานีร่วมกับผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่าย จะร่วมกันเซ่นสรวงสักการะหลักเมืองเป็นประเพณีสืบต่อมาจนถึงปัจจุบัน มีคนทรงของมเหสักข์หลักเมืองจังหวัดต่าง ๆ มาร่วมพิธีมากมาย สำหรับเครื่องบูชาที่ชาวเมืองอุบลราชธานีนิยมนำมากราบไหว้ศาลหลักเมือง คือ ดอกไม้ เช่น ดอกกล้วยไม้ ดอกดาวเรือง ธูปเทียน พวงมาลัย แผ่นทอง ผ้า 3 สี 5 สี 7 สี
ภายหลังศาลหลักเมืองได้มีการบูรณะใหม่เป็นสถาปัตยกรรมรูปแบบจตุมุขของภาคกลาง เหมือนกับศาลหลักเมืองทั่วไป บริเวณโดยรอบใช้เป็นสถานที่จัดงานพิธีการต่าง ๆ ที่ออกกำลังกาย และที่พักผ่อนหย่อนกายของชาวเมืองอุบลราชธานี
ที่ตั้ง ศาลหลักเมืองอุบลราชธานี
ถนนศรีณรงค์ ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี
พิกัดภูมิศาสตร์ ศาลหลักเมืองอุบลราชธานี
15.228341, 104.857725
บรรณานุกรม
สุวิชช คูณผล. (2545). ศาลหลักเมืองจังหวัดอุบลราชธานี ,วันที่ 20 มีนาคม 2559. http://guideubon.com/
ฮักอุบล. (2557). ศาลหลักเมืองจังหวัดอุบลราชธานี, วันที่ 10 สิงหาคม 2559. http://www.hugubon.com