พระครูเกษมธรรมานุวัตร ผู้อนุรักษ์สืบสานศิลปวัฒนธรรมประเพณีอีสาน

พระครูเกษมธรรมานุวัตร เจ้าอาวาสวัดเกษมสำราญ อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี ผู้มีบทบาทสำคัญในการอนุรักษ์และสืบสานศิลปวัฒนธรรมและประเพณีของท้องถิ่นอีสานเพื่อให้ชุมชนและอนุชนรุ่นหลังได้ศึกษาเรียนรู้ โดยผลงานเชิงประจักษ์ที่โดดเด่น ได้แก่ การสร้างพิพิธภัณฑ์เมืองเกษมสีมา ที่รวบรวมและจัดแสดงศิลปวัตถุสิ่งของในวิถีชีวิตของท้องถิ่นอีสาน การฟื้นฟูการสร้างเมรุนกหัสดีลิงค์

ประวัติพระครูเกษมธรรมานุวัตร วัดเกษมสำราญ อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี

พระครูเกษมธรรมานุวัตร หรือที่ชาวบ้านพุทธศาสนิกชนศิษยานุศิษย์นิยมเรียกกันติดปากตามภาษาท้องถิ่นว่า “ญาท่านเกษม” หรือ “พ่อท่านเกษม” เจ้าอาวาสวัดเกษมสำราญ อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี มีสถานะเดิมชื่อ นายบุญชู สายเล็น เข้าสู่เพศบรรพชิตเมื่อขึ้น 3 ค่ำ ปีมะเมีย ตรงกับวันที่ 5 เดือนกุมภาพันธ์ 2509 ณ พัทธสีมา วัดเกษมสำราญ ตำบลเกษม อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี พระอุปัชฌาย์คือ พระครูนันทปัญญาจารย์ เจ้าอาวาสวัดเกษมสำราญ ในสมัยนั้น

คุณวุฒิของพระครูเกษมธรรมานุวัตร

• พ.ศ. 2516 สอบไล่ได้นักธรรมชั้นเอก  วัดโนนรังน้อย สำนักเรียนคณะจังหวัดอุบลราชธานี  ให้ไว้  ณ  วันที่  7  กุมภาพันธ์  2517
• พ.ศ. 2529 ได้รับแต่งตั้งให้เป็นพระปลัดบุญชู  ฐานานุกรม  ในพระครูไพโรจน์ปรีชากร เจ้าคณะอำเภอตระการพืชผล
• พ.ศ. 2523 ได้รับดำรงตำแหน่งรองเจ้าอาวาสวัดเกษมสำราญ ตำบลเกษม อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี  ตราตั้งที่  20/2523
• พ.ศ. 2523 ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์  เป็นพระครูสัญญาบัตรชั้นตรี  รองเจ้าอาวาส  “พระครูเกษมธรรมานุวัตร”
• พ.ศ. 2524  ได้รับตราตั้งครูสอนปริยัติธรรมประจำสำนักศาสนศึกษาวัดเกษมสำราญ ตำบลเกษม  อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี  ตราตั้งที่  44/2524
• พ.ศ. 2532 ได้รับแต่งตั้งให้เป็นกรรมการสนามหลวงแผนกธรรม  ตราตั้งที่  54/2532
• พ.ศ. 2539 ได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดเกษมสำราญ  ตำบลเกษม อำเภอตระการพืชผล  จังหวัดอุบลราชธานี  ตราตั้งที่  53/2539
• พ.ศ. 2539 ได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งรองเจ้าคณะตำบลเกษม เขต 1 อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี ตราตั้งที่ 1/2539
• พ.ศ. 2539  ได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะตำบลเกษม เขต 1 อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี  ตราตั้งที่ 7/2539
• พ.ศ. 2540 ได้รับพระราชทานแต่งตั้งให้เป็นพระอุปัชฌาย์ในเขตการปกครองเกษม เขต1 อำเภอตระการพืชผล  จังหวัดอุบลราชธานี
• พ.ศ. 2545 ได้รับการเลื่อนชั้นพระสังฆาธิการ เจ้าคณะตำบลชั้นตรี เป็น ชั้นโท
• พ.ศ. 2550 ได้รับการเลื่อนชั้นพระสังฆาธิการ เจ้าคณะตำบลชั้นโท เป็น ชั้นเอก
• พ.ศ. 2553 ได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะตำบลเกษม-กุดยาลวน เขต 1 อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี ตราตั้งที่  8/2553

พระครูเกษมธรรมานุวัตร เป็นพระภิกษุที่ใช้ชีวิตอย่างสงบ สมถะ เรียบง่าย และท่านยังมีความรู้ด้านต้นไม้และสมุนไพรเป็นอย่างดี ที่สำคัญท่านเป็นผู้ที่มีวาจาสิทธิ์ พูดคำไหนคำนั้น ไม่ว่าจะเป็นเรื่องใด ๆ ก็ตาม ถ้าท่านได้พูดอะไรหรือทักอะไร มักจะเป็นดังที่ท่านพูดเสมอ สุจริตชนใดได้วัตถุมงคลของท่านไป มักจะสุข สมหวัง แคล้วคลาดปลอดภัยจากภยันตรายทั้งหลายทั้งปวง มีคณะสาธุชนเดินทางไปกราบไหว้ญาท่านเกษมไม่ขาดสาย ทั้งที่มาจากในพื้นที่จังหวัดอุบลราชธานี และจังหวัดใกล้เคียง ตลอดจนจากต่างถิ่นแดนไกล

เกียรติคุณที่พระครูเกษมธรรมานุวัตรได้รับ

• พ.ศ. 2540 ได้รับโล่รางวัล วัดพัฒนาตัวอย่างจากกรมศาสนา กระทรวงศึกษาธิการให้ไว้เมื่อวันที่ 11 กรกฎาคม 2540
• พ.ศ. 2543 ได้รับเกียรติเป็นกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานดีเด่นประจำปี 2543 จากสำนักงานการประถมศึกษาจังหวัดอุบลราชธานี ให้ไว้เมื่อวันที่ 3 ตุลาคม 2543
• พ.ศ. 2544 ได้รับเกียรติบัตรผลงานดีเด่นด้านอาชีพ  โดยท่านเป็นประธานกลุ่มอาชีพจักสานดีเด่น  เนื่องในวันพ่อแห่งชาติ 5 ธันวามหาราช ประจำปี 2544 จากองค์การบริหารส่วนตำบลเกษม ให้ไว้ ณ วันที่  5 ธันวาคม  2544
• พ.ศ. 2545 ได้รับโล่เชิดชูเกียรติคุณให้เป็นศิลปินดีเด่นจังหวัดอุบลราชธานี สาขาศิลปะสถาปัตยกรรมประจำปีพุทธศักราช 2545 จากคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ให้ไว้เมื่อวันที่ 2 เมษายน 2545
• พ.ศ. 2546 ได้รับเกียรติบัตรรางวัลรองชนะเลิศอันดับ 3 การประกวดหมู่บ้านพัฒนายั่งยืนดีเด่นระดับตำบล  ตามนโยบาย  “บ้านเมืองน่าอยู่ เชิดชูคุณธรรม”  ประจำปี 2546  จากนายอำเภอตระการพืชผล  จังหวัดอุบลราชธานี  ให้ไว้เมื่อวันที่ 27 สิงหาคม 2546
• พ.ศ. 2548 เป็นประธานคณะกรรมการสถานศึกษาดีเด่นของโรงเรียนบ้านเกษม สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาอุบลราชธานี  เขต 2
• พ.ศ. 2551 เป็นผู้ดำรงตนอยู่ในคุณธรรมจริยธรรมและบำเพ็ญประโยชน์ต่อสังคมตามโครงการเมืองไทย เมืองคนดี  จากกรมศาสนา กระทรวงวัฒนธรรมและได้รับโล่เกียรติยศ รางวัลเพชรแผ่นดิน สาขาผู้นำศาสนาอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่น จาก ศ.ดร.นิพนธ์  ศศิธร  อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ
• พ.ศ. 2552 ได้รับเกียรติบัตรผู้ทำคุณประโยชน์ต่อกระทรวงวัฒนธรรม  ระดับจังหวัด ด้านการส่งเสริมศาสนาศิลปะ  และวัฒนธรรม  และได้รับรางวัลรองชนะเลิศอันดับ 1 การประกวด “วัดส่งเสริมสุขภาพดี  ระดับจังหวัด”
• พ.ศ. 2560 ได้รับการยกย่องให้เป็น ครูภูมิปัญญาไทย รุ่นที่ 8 ด้านศิลปกรรมนกหัสดีลิงค์ จากสำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ
• พ.ศ. 2560 ได้รับรางวัลเชิดชูเกียรติให้เป็นผู้ที่มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรม ประจำปี 2560 สาขาศาสนาและประเพณี จากสถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

พระครูเกษมธรรมานุวัตร หรือญาท่านเกษม มีผลงานที่โดดเด่นดังที่ได้กล่าวมาแล้ว ในด้านการพัฒนาวัด พัฒนาชุมชน ด้านการศึกษาของชุมชน และด้านการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมของท้องถิ่นเป็นอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็น การสร้างพิพิธภัณฑ์เกษมสีมา การถ่ายทอดและสืบสานผลงานศิลปะ  “นกหัสดีลิงค์” การถ่ายทอดภูมิปัญญาพื้นบ้านทางวัฒนธรรมด้านการจักสาน เป็นต้น ทำให้วัดเกษมสำราญมีการพัฒนาอย่างรวดเร็ว เป็นทั้งวัดและเป็นทั้งทุกสิ่งทุกอย่างของชุมชน มีห้องสมุด มีพิพิธภัณฑ์ เป็นแหล่งเรียนรู้วัฒนธรรม มีสิมเก่าให้ชื่นชม มีศูนย์หัตถกรรมจักสาน มีภูมิทัศน์ที่สวยงาม เป็นที่ชื่นชมและประทับใจของชาวบ้านและแขกผู้มาเยือน ตลอดจนนักเรียน นักศึกษา ครูบาอาจารย์ ที่มาทัศนศึกษาหาความรู้จากวัดแห่งนี้

ที่อยู่ พระครูเกษมธรรมานุวัตร

วัดเกษมสำราญ หมู่ 8 ตำบลเกษม อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี

พิกัดภูมิศาสตร์ พระครูเกษมธรรมานุวัตร

15.686177, 105.042787693

บรรณานุกรม

กิตติภณ เรืองแสน. (2554). เปิดกรุวัตถุมงคลของพระครูเกษมธรรมานุวัตร(ญาท่านเกษม)ศิษย์ฝ่ายบรรพชิตใต้ร่มบารมีธรรมของหลวงปู่ญาท่านสวน ฉนฺทโร, วันที่ 12 มีนาคม  2560.  http://www.ryt9.com/s/bmnd/1091312

วัดเกษมสำราญ, วันที่ 12 มีนาคม 2560. http://www.watkasemsamran.com

ศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรม. (2555). พระครูเกษมธรรมานุวัตร, 12 มีนาคม 2560. http://www.m-culture.in.th/album/128458

หมื่นกรรณ พันตา. (2554). พิพิธภัณฑ์เมืองเกษมสีมา, 12 มีนาคม 2560. www.guideubon.com