การศึกษาประสิทธิผลการใช้โปรแกรมทักษะชีวิตเพื่อป้องกันการสูบบุหรี่ของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น: กรณีศึกษา โรงเรียนแห่งหนึ่งในจังหวัดอุบลราชธานี

การวิจัยกึ่งทดลองครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมทักษะชีวิตเพื่อป้องกันการสูบบุหรี่ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้น กลุ่มตัวอย่างเป็นนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนแห่งหนึ่งในจังหวัดอุบลราชธานี รวม 70 คน สุ่มเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ กลุ่มละ 35 คน เก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือนพฤศจิกายน 2558-มีนาคม 2559 เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลเป็นแบบสอบถาม กลุ่มทดลองได้รับโปรแกรมทักษะชีวิตเพื่อป้องกันการสูบบุหรี่ร่วมกับกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม ประกอบด้วย การบรรยายกลุ่ม เกม การสาธิตและฝึกปฏิบัติ แต่ละครั้งห่างกัน 1 สัปดาห์ รวม 6 ครั้ง เก็บข้อมูลก่อนทดลอง 1 สัปดาห์ หลังทดลอง 1 สัปดาห์ และติดตามผลอีก 3 เดือน วิเคราะห์ข้อมูลโดยสถิติเชิงพรรณนาและสถิติอ้างอิง (Independent t-test และ Two-way repeated measure ANOVA) กลุ่มทดลองที่ได้รับโปรแกรมเพื่อป้องกันการเสพบุหรี่ มีคะแนนเฉลี่ยทักษะชีวิตด้านความตระหนักรู้ในตนเอง ด้านความภูมิใจในตนเองและความรับผิดชอบต่อสังคม ด้านการตัดสินใจและการแก้ปัญหา ด้านการสื่อสารและการสร้างสัมพันธภาพ และด้านการจัดการกับอารมณ์และความเครียด สูงกว่าก่อนการทดลอง และสูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001) และมีคะแนนเฉลี่ยความรู้เกี่ยวกับบุหรี่สูงกว่าก่อนการทดลอง และสูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001) ผลการศึกษาครั้งนี้แสดงให้เห็นว่า ผลของการใช้โปรแกรมทักษะชีวิตป้องกันการสูบบุหรี่กับนักเรียนมัธยมศึกษาตอนต้นนั้น สามารถเพิ่มความรู้และทักษะปฏิเสธการสูบบุหรี่ ดังนั้นผลการศึกษาครั้งนี้สามารถนำไปเป็นข้อมูลพื้นฐานสำหรับบุคลากรสาธารณสุขและสถานศึกษาในการวางแผนและการดำเนินงานโปรแกรมการส่งเสริมสุขภาพในโรงเรียนมัธยมศึกษาถึงพฤติกรรมป้องกันการสูบบุหรี่อย่างต่อเนื่อง